'Biggendarmen snel beschermen met gel'

Het eerste orale vaccin tegen de bacterie Lawsonia intracellularis, die schade veroorzaakt in het darmepitheel, is in 2001 in de Verenigde Staten op de markt gebracht. Het PIA-vaccin werd enkele jaren later in de Europese varkenshouderij geïntroduceerd. Anno 2025 wordt 80 tot 90 procent van de Amerikaanse varkens gevaccineerd tegen de veroorzaker van PIA, in Nederland ligt dat percentage rond de 40 procent.

'Biggen vroeg bescherming meegeven met een levend verzwakt vaccin is in Amerika gemeengoed, maar arbeid is ook daar een knelpunt', stelt Rutger Jansen, varkensdierenarts en senior technical manager swine bij Boehringer Ingelheim. 'Een orale Enterisol-vaccinatie met een gel is een praktische oplossing. Daarmee kunnen grote aantallen biggen in de kraamstal worden gevaccineerd.'

Waar is het idee ontsproten?

'In de Verenigde Staten bij de diergezondheid- en adviesdienst Pipestone in 2022. Zij wilden in samenwerking met Boehringer Ingelheim een praktische, arbeids- en diervriendelijke methode ontwikkelen om biggen in de kraamfase via de bek te kunnen vaccineren tegen PIA.'

'Het idee van een gel zou een praktische oplossing kunnen zijn voor het zogeheten drenchen. Bij deze laatste, bewerkelijke methode moet elke big worden opgetild om de entstof goed in de bek te kunnen toedienen. Daarnaast is vaccinatie op zo'n manier een extra stressmoment voor een big.'

Hoe werkt zo'n methode met gel?

'De basis is het inspelen op het natuurlijke gedrag van biggen. Dieren van drie weken oud zijn ontzettend nieuwsgierig als er iets vreemds in hun hok terechtkomt. Tests wijzen uit dat ze direct starten met het onderzoeken van een vochtige gel wanneer dat op de vloer of in een kom wordt verstrekt.'

'Omdat er smaakstoffen aan zijn toegevoegd, vliegt de hele toom op het heerlijke extraatje af. Binnen een halfuur is het allemaal op. Zonder dat de biggen het in de gaten hebben, zijn ze in alle rust gevaccineerd. Entreacties zijn er niet.'

Vanwaar de groene kleur?

'Dat is om te zien waar de entstof wordt aangebracht. Het is makkelijk herkenbaar voor het boerenoog en de kleurstof verdwijnt snel, dus het blijft zeker geen bonte toestand.'

Verliep het innovatietraject vlot?

'Ja. In 2023 was onze PIA-vaccinatiemethode via een gel, die al jaren wordt toegepast, zover ontwikkeld dat deze in de Verenigde Staten de praktijk in kon. De eerste registraties hebben we ook al in Zuid-Korea en Thailand.'

Wat kost de gelmethode aan arbeid?

'Zoals gezegd is het invullen van het arbeidsplaatje op varkensbedrijven overal ter wereld een toenemend probleem. Zeker grote koppels biggen vaccineren is niet een klus waar medewerkers om staan te springen, maar die wel secuur moet gebeuren. De gel verstrekken met onze PIA-entstof is een oplossing om massavaccinatie veilig, makkelijk en snel te kunnen uitvoeren.'

Is het minutenwerk?

'Als je de routine onder de knie hebt, kunnen de voorbereiding en enting in 10 tot 15 minuten gepiept zijn. Verdelen in de kraamhokken kost circa 3 minuten voor vijfhonderd biggen, is de ervaring in de Verenigde Staten. Uitgangspunt is een dosis van 10 milliliter gel per big. Het standaard advies is een dosis gelpoeder toevoegen aan 4 liter schoon water.'

'Met een roerder op een accuboormachine is de gelvloeistof in een handomdraai aangemaakt. Daarna voeg je de benodigde doses Enterisol Ileitis toe en mix je het nogmaals. Vervolgens wordt de gelachtige vloeistof in een rugspuit gedaan en kan het doseren in de kraamstallen beginnen. Omdat je vooraf weet hoeveel volume één keer pompen oplevert, kun je het vaccin snel op maat verstrekken bij tomen.'