Voordeel van week later spenen is wederzijds

Op een leeftijd van vijf weken biggen spenen was voor vermeerderingsbedrijven een oplossing om in te spelen op het tekort aan biggenplaatsen. Bij deze vorm van minder intensieve biggenproductie gaat een bedrijf bijna 10 procent terug in het aantal zeugen.

Dit was in de jaren 2020, 2021 en 2022 acceptabel omdat de prijs voor een big van 25 kilo laag was. Bij biggenprijzen boven de 55 euro per stuk levert een zo hoog mogelijke biggenproductie een vermeerderingsbedrijf het meeste rendement op.

Paar kilo zwaarder

'Bij CAV Den Ham zijn wij voorstander van spenen op vijf weken. Gespeende biggen zijn een paar kilo zwaarder. Ze hebben meer kans gehad om goed te wennen aan het opnemen en verteren van vast voer, naast de melk. Omdat hun darmgezondheid beter is, zal het spenen en het gehele opfokproces soepeler verlopen', zegt Gea Simonides, specialist biggen en zeugen.

'De vruchten van de op wat oudere leeftijd gespeende biggen plukken de vleesvarkenshouders. De efficiëntere en hogere groei zet zich in de vleesvarkensfase door', legt Simonides uit. Berekeningen wijzen volgens haar uit dat het voordeel 6 euro per afgeleverd vleesvarken bedraagt. 'Een meerprijs betalen van 2 euro per big is een rendabele investering.'

Dit vertelde de biggen- en zeugenspecialist op een studiemiddag voor vleesvarkenshouders op 10 april in Den Ham. Drie experts deelden hun inzichten en ervaringen aan een gemêleerde groep boeren, onder wie zeugenhouders. 'Op de lange termijn moeten we allemaal op vijf weken gaan spenen', noemde een van hen als reden om te komen. 'Daarom ben ik daar al op aan het voorsorteren met de geplande nieuwbouw van vrijloopkraamstallen.'

Een vleesvarkenshouder reageerde afwijzend op Simonides' suggestie voor die plus van 2 euro. 'Het is altijd alleen maar plussen op de biggenprijs, terwijl we met grote moeite van slachterijen een cent per kilo extra krijgen.'

'Niet helemaal overgeschakeld op spenen op vijf weken, maar terug ga ik niet mee'

'Ik heb nu anderhalf jaar ervaring met het spenen van biggen op vijf weken. In die tijd is het aantal productieve zeugen op mijn gesloten varkensbedrijf gedaald van 410 naar 380 dieren. Het systeem is niet compleet doorgevoerd, omdat ik om de twee weken speen en elke kraamafdeling volledig wil benutten. Ik moet dus flexibel zijn, waardoor 70 procent van de biggen dan vijf weken oud is en 30 procent twee weken jonger.'

'Waar biggen van minimaal drie weken 6 tot 7 kilo zijn bij het spenen, wegen de vijfweekse biggen zo'n 10 kilo. Kraamzeugen nemen veel voer op en blijven goed in conditie. Dat bewijst het aantal geboren biggen, dat met een big per worp is gestegen. Wel is het aantal gespeende biggen per zeug per jaar gedaald van gemiddeld 34 naar 33 biggen. De worpindex is lager is.'

'Door een kortere opfokperiode staat een biggenafdeling soms twee weken leeg. Als ik nieuwe kraamstallen met vrijloop kan maken, wil ik alles weer optimaal op elkaar afstemmen.'

Richard van den Brand
Varkenshouder bij Brand Pigs in Gilze (NB)

'Er zijn weinig harde data, maar ik heb een ongelooflijk goed gevoel bij op vijf weken spenen'

'Een week extra melk en weerstand vanuit de moeder is vanuit gezondheidsoogpunt gezien positief voor biggen. Ze hebben ook een week meer om te wennen aan het opnemen van vast voer en om hun darmen te trainen in het verteren daarvan.'

'Van nature gaan biggen van wilde zwijnen op een leeftijd van drie weken wroeten om voedsel te zoeken, maar kunnen ze nog tot een leeftijd van twee maanden melk drinken bij hun moeder. Dus met het spenen op vijf weken ga je meer richting het natuurlijke speenmoment en een beter dierenwelzijn.'

'In de biologische varkenshouderij spenen ze op minimaal zes weken, maar er zijn ook bedrijven die dit moment een week hebben opgeschoven. Vooral om de speendip te laten verdwijnen. Dat heeft een positieve uitwerking op de prestaties van de biologische vleesvarkens die onder vrij harde omstandigheden meer dan een kilo per dag groeien. Ook is er minder ondereind. Hierdoor zijn meer rondes per jaar te maken.'

Valentijn Thuring
Varkensdierenarts Coöperatie Varkensartsen

'De winst van op vijf weken spenen zijn robuustere darmen en een gunstigere voerconversie'

'Ik stel voeders samen voor vleesvarkens die op een gesloten bedrijf op vijf weken zijn gespeend. Eerder werden de biggen tussen een leeftijd van drie en vier weken gespeend. Dat liep ook goed, maar vergde extra arbeid en investeringen om biggen te stimuleren vast voer op te nemen. De varkenshouder koos ervoor om makkelijker te werken en iets terug te gaan in het aantal zeugen.'

'De gemiddelde groei van de kruising TN70 x TN Tempo lag toen al boven een kilo per dag. Na de verandering van het speenmoment is de vleesaanzet per dag licht gestegen, maar bleek de voerconversie wel duidelijk lager te zijn geworden. Gezondere dieren met robuustere darmen hebben het voerverbruik met 0,07 kilo per kilo groei verlaagd.'

'Het is belangrijk om goed bij te voeren in de kraamstal. Houd de voerbakjes gevuld en zorg ervoor dat de ouder wordende biggen voldoende vers water kunnen drinken. De voeropname is beter en het zorgt tegelijkertijd voor rust.'

Fons Hulsman
Voedingsadviseur FarmNutritie